Dokuma halılar, ister elde ister fabrikada dokunmuş olsun, ister sentetik isterse yün olsun, ev tozu akarları için önemli bir yaşam alanı oluşturmaktadır. Ev tozu akarları insan atıkları ile beslenen, sıcak ve nemli ortamları seven, gözle görülmeyen mikroskopik canlılardır. Bu canlıların vücut parçacıkları ve dışkıları havaya karıştığında alerjiye neden olmaktadır. Akarlar bakteri değildir. O nedenle anti-bakteriyel halılar ev tozu akarından korumaz.
Ev tozu akar parçacıkları ağır olduğundan uzun süre havada asılı kalamazlar. Çocuk yerde yürürken veya koşarken havalanır, çocuğun solunum sistemine ulaşır ve sonra hızla yere geri çökerler. Bu nedenle ev tozu akarlarının (mite)uzaklaştırılmasında hava temizleyiciler fayda sağlamaz. Halıları yerde dururken elektrik süpürgesiyle yıkamak alerjenin uzaklaştırılmasına fayda sağlamadığı gibi bir de halıyı nemlendirerek akarların daha fazla yaşamasına neden olur. Buharlı temizlik robotları yüksek ısıyla akarları öldürür; ancak dışkı parçacıklarını uzaklaştırmada yetersiz kalır.
Sonuç olarak; ev tozu akarı alerjisi olan çocukların akarlardan uzak durmalarının tek yolu evden halıların kaldırılmasıdır. Halı yerine çamaşır makinesinde yıkanabilecek ince örgü kilimler kullanılmalıdır. Kilimler 60 derecede yıkandığında hem ev tozu akarları ölür; hem de akarların dışkı parçacıkları suyla uzaklaştırılmış olur. Altmış derecede yıkanmaya uygun olmayan kilimlerin 40 derecede yıkanması ve hasta odası dışındaki alanlarda kullanılması mümkündür.
Ev tozu önlemlerine önemli katkıda bulunacak bir diğer girişim de akarları geçirmeyen yatak yastık yorgan kılıflarının kullanılmasıdır. Yapılan çalışmalar çocukların akarla temasının en fazla yatak yorgan ve yastıktan gece uyku sırasında geliştiğini göstermektedir. Alerji kılıfları yatak, yorgan, yastıktaki akarların çocuğa geçişini engellemektedir. Bu kılıflar çok sıkı dokunmuş özel pamuklu kumaşlardan yurtdışında üretilmekte ve ülkemize ithal edilmektedir.
Çocuklarda ev tozu alerjisi tedavisinin temelinde bu önlemler yatmaktadır. Bu temelin üzerine, alerjik olunan maddenin artan miktarlarda dil altından vücuda uygulanması prensibiyle çalışan “Dil Altı Alerji Aşı Tedavisi” (sublingual immunotherapy) hastalığı kökten çözme yolunda çok büyük başarı sağlamaktadır.
Prof. Dr. Yonca TABAK
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı, Çocuk İmmünoloji ve Alerji Hastalıkları Uzmanı
